«Εξοικονομώ-Αυτονομώ»: Πλήρης οδηγός για το πρόγραμμα – Τι πρέπει να γνωρίζετε

Ξεκινούν και επίσημα πλέον, στις 30 Νοεμβρίου, οι αιτήσεις του νέου προγράμματος «Εξοικονομώ – Αυτονομώ», ύψους 850 εκατ. ευρώ, μέσω του οποίου αναμένεται να επιδοτηθούν ενεργειακά χιλιάδες πολίτες.

Στις προϋποθέσεις των επιλέξιμων κατοικιών (μονοκατοικίες, διαμερίσματα και πολυκατοικίες) περιλαμβάνεται το να υφίστανται νόμιμα και συνεπώς να μην έχουν κριθεί κατεδαφιστέες, να χρησιμοποιούνται ως κύρια κατοικία και να έχουν καταταχθεί βάσει του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ. ΠΕΑ, όμως θα πρέπει να έχουν και οι πολυκατοικίες για να συμμετάσχουν στη διαδικασία, όπως επίσης ΑΦΜ και λογαριασμό τράπεζας.  Οι αιτήσεις θα ξεκινήσουν από την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου στις 30/11 και θα ακολουθήσουν οι υπόλοιπες περιοχές της χώρας σταδιακά έως τις 18 Δεκεμβρίου, με τη σκυτάλη να δίνεται στις πολυκατοικίες στις 11 Ιανουαρίου 2021. Οπως προκύπτει από την προδημοσίευση του οδηγού που περιλαμβάνει τα βασικά σημεία του προγράμματος, τα πιο πολλά χρήματα που θα διανεμηθούν ανά Περιφερειακή Ενότητα θα πάνε στην Αττική και συγκεκριμένα 160 εκατ. ευρώ, με την Κεντρική Μακεδονία να βρίσκεται αμέσως μετά, λαμβάνοντας πόρους επιχορήγησης 130 εκατ. ευρώ.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έδωσε μερικές μέρες «χρόνο» σε ιδιοκτήτες και μηχανικούς προκειμένου να προετοιμαστούν έγκαιρα για την εκκίνηση του προγράμματος. Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε να βγει στον αέρα αρχές Νοεμβρίου, ωστόσο έπειτα από αιτήματα του τεχνικού κόσμου η προθεσμία παρατάθηκε για λίγο.

Μεταξύ άλλων, στα σημαντικά του προγράμματος είναι πως έχει ανοίξει τόσο η «γκάμα» των επιλέξιμων παρεμβάσεων όσο και των δικαιούχων. Με τους πόρους που έχουν εξασφαλιστεί, νοικοκυριά με εισόδημα έως 20.000 ευρώ θα λάβουν μέγιστο ποσοστό επιχορήγησης 85% και οικογένειες που λαμβάνουν μέχρι 120.000 ευρώ το χρόνο θα επιδοτηθούν με έως και 55%.

Να σημειωθεί ότι προβλέπεται βασικό ποσοστό επιχορήγησης 65% και επί του βασικού ποσοστού θα υπάρχουν προσαυξήσεις, όπως αυτές διατυπώνονται στον πίνακα. Η επιχορήγηση του προγράμματος θα δοθεί με βάση τα εισοδηματικά κριτήρια του φορολογικού έτους 2019 (εκκαθαρισμένες δηλώσεις φορολογίας). Η επιλεξιμότητα των δαπανών λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2023.

Ετερο σημαντικό σημείο είναι πως ο μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός παρεμβάσεων ανά αίτηση δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 50.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, ή τις 100.000 ευρώ ανά ΑΦΜ ωφελούμενου δικαιούχου.

Επιλέξιμες παρεμβάσεις ανά τύπο κατοικίας

Το «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» περιλαμβάνει παρεμβάσεις σε κουφώματα/συστήματα σκίασης/αερισμού, θερμομόνωση, συστήματα θέρμανσης-ψύξης, συστήματα ζεστού νερού χρήσης και άλλα συστήματα αυτονόμησης όπως φωτοβολταϊκά συστήματα, συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (συσσωρευτές), σημεία επαναφόρτισης ηλεκτροκίνητου οχήματος, συσκευές διαχείρισης ενέργειας (smart home), αναβάθμιση ανελκυστήρα και αναβάθμιση φωτισμού.

Αναλυτικότερα:

1) Αντικατάσταση κουφωμάτων

Υποχρεωτική ανακύκλωση ή απόρριψη των υφιστάμενων κουφωμάτων σε νομίμως λειτουργούντες χώρους απόρριψης υλικών (αντικαθιστώ – ανακυκλώνω).
Δυνατότητα αντικατάστασης υαλοπινάκων σε κτίρια προστατευόμενα ή ιστορικής αξίας ή ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής.

2) Τοποθέτηση/αντικατάσταση θερμοκάλυψης κελύφους

3) Αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης – ψύξης

Επιλέξιμη παρέμβαση θεωρείται και η αποξήλωση καυστήρων πετρελαίου και των σχετικών δεξαμενών.
Καταργείται η επιλεξιμότητα για καυστήρες πετρελαίου.
Καταργείται η επιλεξιμότητα για ενεργειακά τζάκια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

4) Σύστημα ζεστού νερού χρήσης με ΑΠΕ

Υποχρεωτική εγκατάσταση για τις περιπτώσεις που δεν υπάρχει εγκατεστημένο σύστημα ΖΝΧ.

5) Παρεμβάσεις ενεργειακής αυτονομίας

5.1) Συστήματα ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ

Επιλέξιμα μόνο εφόσον η κατοικία αναβαθμίζεται, με τις κύριες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας, σε ενεργειακή κατηγορία τουλάχιστον Β+.
Επιλέξιμη παρέμβαση αποτελεί η εγκατάσταση φ/β σταθμού μόνο για την κάλυψη της ζήτησης (net metering).

5.2) Συστήματα αποθήκευσης

Επιλέξιμη μόνο ως συμπληρωματική παρέμβαση στην εγκατάσταση νέου φωτοβολταϊκού σταθμού.

6) Υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων CE πιστοποιημένες.

Επιλέξιμες μόνο οι συσκευές που είναι κατάλληλες, βάσει προτύπων ΕΛΟΤ ΕΝ, και προορίζονται για φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων σε οικιακό περιβάλλον. Επίσης, η παρέμβαση είναι επιλέξιμη μόνον εάν ο ωφελούμενος δεν έχει λάβει επιδότηση από τη δράση «Κινούμαι Ηλεκτρικά».

7) Παρεμβάσεις έξυπνων συστημάτων (smart home)

Ψηφιακά συστήματα και τεχνολογίες που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας:
α) Εξυπνου φωτισμού (π.χ. έξυπνες πρίζες, φωτισμός χαμηλής κατανάλωσης LED).
β) Εξυπνης διαχείρισης του συστήματος θέρμανσης/ψύξης (π.χ. έξυπνοι θερμοστάτες).
γ) Απομακρυσμένου ελέγχου (π.χ. έξυπνοι αισθητήρες διαρροής, υγρασίας κ.λπ.).

8) Λοιπές επιλέξιμες κοινόχρηστες παρεμβάσεις (πολυκατοικίες)

8.1) Αναβάθμιση ανελκυστήρα

Επιλέξιμες μόνο οι παρεμβάσεις που απαιτούνται για την πιστοποίηση ανελκυστήρων (ΚΥΑ 28425/2008) και η υποχρεωτική εγκατάσταση inverter στους ανελκυστήρες προκειμένου να επιτυγχάνεται μείωση του ενεργειακού τους αποτυπώματος δίχως να επηρεάζονται η ασφάλεια και η λειτουργικότητά τους.

8.2) Αναβάθμιση συστήματος φωτισμού

– Αντικατάσταση λαμπτήρων με χαμηλής κατανάλωσης (π.χ. LED).
– Αντικατάσταση του συστήματος χρονισμού με έξυπνο σύστημα διαχείρισης, αναλόγως χρονικής στιγμής (ημέρα/νύχτα, φωτεινότητας, σημείο εισόδου/εξόδου κ.ά.).
– Αντικατάσταση του κυκλώματος ενεργοποίησης με αυτοματισμό με αισθητήρες κίνησης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα έργα των ωφελούμενων θα πρέπει να ολοκληρώνονται σε διάστημα 12 μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης υπαγωγής.

Προϋποθέσεις υποβολής

Για κάθε επιλέξιμη κατοικία (μονοκατοικία/μεμονωμένο διαμέρισμα/διαμέρισμα ως μέρος αίτησης σε πολυκατοικία τύπου Α) του τρέχοντος κύκλου «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» πρέπει να υποβληθεί μία (1) μόνο αίτηση.

Κατοικίες που έχουν ολοκληρώσει κάποιον από τους προηγούμενους κύκλους του προγράμματος «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ» της προγραμματικής περιόδου 2014-2020 δεν έχουν δικαίωμα υποβολής στον τρέχοντα κύκλο. Η καταχώριση στο πληροφοριακό σύστημα περισσότερων της μίας αιτήσεων για την ίδια επιλέξιμη κατοικία από το ίδιο πρόσωπο ή άλλο συγκύριο οδηγεί στην απόρριψη του συνόλου των αιτήσεων και στην περίπτωση αίτησης που έχει συμπεριληφθεί σε απόφαση υπαγωγής, η τελευταία θα ανακληθεί. Στο ανωτέρω πλαίσιο δεν μπορούν να υποβληθούν περισσότερες της μίας αίτησης για την ίδια πολυκατοικία.

Απαιτούμενα δικαιολογητικά

Κάθε φυσικό πρόσωπο που επιθυμεί να συμμετάσχει στο πρόγραμμα πρέπει αρχικά να ελέγξει εάν είναι «επιλέξιμος ωφελούμενος» και εάν η ιδιοκτησία του μπορεί να θεωρηθεί «επιλέξιμη κατοικία».

Αν είναι λοιπόν δικαιούχος θα πρέπει να έχει κωδικούς πρόσβασης για την εφαρμογή TAXISnet, καθώς δεν υφίσταται δυνατότητα υποβολής αίτησης στο πρόγραμμα για φυσικά πρόσωπα που δεν είναι πιστοποιημένα μέσω της εφαρμογής και δεν έχουν κωδικούς πρόσβασης.

– Σε περίπτωση που υπάρχουν εκκρεμότητες νομιμοποίησης/τακτοποίησης στο ακίνητο, η υποβολή δήλωσης για υπαγωγή σε νόμο τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών θα πρέπει να έχει γίνει πριν από την υποβολή της αίτησης στο πρόγραμμα. Μεταγενέστερη δήλωση, από την υποβολή αίτησης στο πρόγραμμα, για υπαγωγή σε νόμο τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών, δύναται να υποβληθεί σε περίπτωση απόκλισης της ωφέλιμης επιφάνειας του ακινήτου μέχρι του ορίου των 7 τετραγωνικών μέτρων, προκειμένου οι ενεργειακές παρεμβάσεις να είναι σύμφωνες με την κείμενη νομοθεσία (για τις πολυκατοικίες, το όριο σε τετραγωνικά μέτρα είναι το γινόμενο 7 επί του πλήθους των διαμερισμάτων).

Σε κάθε περίπτωση, πριν από την τελική εκταμίευση της επιχορήγησης του έργου θα πρέπει να έχει προσκομιστεί η βεβαίωση περαίωσης της υπαγωγής περί τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών, όπου και θα προκύπτει η εξόφληση του συνόλου του ενιαίου ειδικού προστίμου του ακινήτου.

– Υποβολή και εκκαθάριση δήλωσης για το φορολογικό έτος 2019. Σε περίπτωση που στα φορολογικά στοιχεία του αιτούντος υπάρχουν εκκρεμότητες στην εκκαθάριση της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (Ε1) ή στη δήλωση των στοιχείων ακινήτων (Ε9), θα πρέπει να διευθετηθούν πριν από την υποβολή της αίτησης. Επισημαίνεται ότι στα έντυπα φορολογίας, μίσθωσης ακινήτων και περιουσιακής κατάστασης θα πρέπει να αναγράφεται ορθά ο αριθμός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας.

– Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων δικαιούχων εμπράγματων δικαιωμάτων στο ακίνητο, θα πρέπει να έχει εξασφαλισθεί η συναίνεση των συγκυρίων και να αναγράφεται ορθά ο αριθμός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στη δήλωση των στοιχείων ακινήτων τους (Ε9).

– Σε περίπτωση πρόσφατης απόκτησης ακινήτου (απόκτηση για πρώτη φορά εμπράγματου δικαιώματος επί του ακινήτου μετά τις 31/12/2019 και μόνον για την πλήρη κυριότητα ή την επικαρπία) θα πρέπει να έχει προηγηθεί η καταχώριση/τροποποίηση των στοιχείων στο Ε9 και μετά να προχωρήσει ο ενδιαφερόμενος στην υποβολή αίτησης. Με την αίτηση επισυνάπτονται ο τίτλος ιδιοκτησίας και το πιστοποιητικό μεταγραφής από το αρμόδιο υποθηκοφυλακείο ή πιστοποιητικό καταχώρισής του στα κτηματολογικά φύλλα του οικείου Κτηματολογικού Γραφείου.

Η μελλοντική χρήση του ακινήτου ως κύρια κατοικία θα τεκμηριώνεται με Υπεύθυνη Δήλωση του ν. 1599/1986 από τον ωφελούμενο (πλήρους κυρίου/επικαρπωτή), όπου αναφέρεται ότι το ακίνητο θα χρησιμοποιηθεί ως κύρια κατοικία είτε από τον ίδιο είτε από τρίτο πρόσωπο, δηλώνοντας το ονοματεπώνυμο και τον ΑΦΜ αυτού. Ο δικαιούχος (Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Α.Ε.) διενεργεί τους απαραίτητους ελέγχους προκειμένου να διαπιστωθεί η χρήση του ακινήτου ως κύρια κατοικία.

– Εκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης του ακινήτου και συμπλήρωση του σχετικού Εντύπου Πρότασης Παρεμβάσεων Ενεργειακής Εξοικονόμησης-Αυτονόμησης.

Πίνακας με τα ποσά επιχορήγησης ανάλογα με το εισόδημα: